Ait olmak ve paylaşmak üzerine

Dünyanın en önemli kitap fuarlarından biri olan 68. Frankfurt Kitap Fuarı, dünya yayıncılığının yoğun katılımıyla gerçekleşti. Yayıncı Banu Ünal, bu buluşmadaki gözlemlerini ve önemli ayrıntıları Keçi okurları için özetledi.

Bu yıl 19 – 23 Ekim tarihlerinde gerçekleşen 68. Frankfurt Kitap Fuarı’nın atmosferini belirleyen ana temalar, Kültürel Kimlik, Fikri Mülkiyet ve İfade Özgürlüğü oldu. 2016 onur konuğu Flandre ve Hollanda olan fuar, kültürel kimliğimizi nelerin belirlediği ve ülkeler arasındaki sınırları aşan bir aidiyet ve paylaşım anlayışının nasıl oluşturulabileceğine dair tartışmalara sahne oldu. Öte yandan, Frankfurt’ta bir araya gelen kitap ve medya endüstrisinin en çok tartıştığı konu, gelecekte fikri mülkiyet haklarının nasıl belirleneceğiydi.

Türkiye’de hapse atılan yazar ve gazeteciler, Suriyeli göçmen krizi, Brexit ve yaklaşan ABD başkanlık seçimleri gibi, dünyanın dört bir yanında süregelen sosyal gerilimleri yansıtan tartışmaların odağındaysa, ifade özgürlüğünün koşulsuz olarak savunulması vardı. Alman Yayıncılar ve Kitap Dağıtımcıları Birliği Başkanı Heinrich Riethmüller, kitap ve yayıncılık endüstrisinin bugüne dek hiç olmadığı kadar yoğun bir biçimde düşünce özgürlüğü sınırlamalarıyla uğraştığını belirterek, kitap fuarından tüm dünyaya özgürlük ve demokrasi çağrısı yaptı.

Kitap ve yayıncılık endüstrisinin en büyük buluşma noktası olan Frankfurt Kitap Fuarı’na katılan ve aralarında Carolin Emcke, Cees Nooteboom, Elif Şafak, Lamya Kaddor, Nujeen Mustafa, Jarett Kobek, Can Dündar, Herfried Münkler, David Hockney, Jeff Jarvis, Martin Schulz, Manuel Valls gibi isimlerin bulunduğu sayısız yazar, sanatçı ve politikacı da benzer mesajlar verdiler.

Türkiye fuara bu yıl da, Salon 5.0’daki ulusal stantla ve Salon 3.0’daki çocuk ve gençlik kitapları standıyla katıldı. Geçen yıllara kıyasla daha resmi bir temsil alanı olarak kurgulanmış olan ulusal standda, bu yıl yayınevleri bazında temsil ve kitap sergilemesi olmaması standın genel algısını olumsuz yönde etkiledi.

Fuar içinde fuar

Bu yıl fuarın ilgi çeken yeniliklerinden biri, yaklaşık 2.000 m² sergileme alanı üzerine kurulan ARTS+ dijital kültürel içerik fuarıydı. Bu beş günlük “fuar içinde fuar” ve uluslararası konferans, henüz ilk yılında aralarında Google Cultural Institute, Sky Arts, Taschen Verlag, the Van Gogh Museum, Kodak PixPro, Steinway ve Europeana gibi önemli kuruluşların bulunduğu 51 katılımcının yanı sıra birçok yeni girişimin yaratıcı dijital içerik fikirlerini sundukları bir platform oldu.

ARTS+ ziyaretçileri sanal gerçeklik ve 3D sanatı deneyimleyerek, dijital platformlarla ilgili bilgi sahibi oldular. Beş gün boyunca 16 ülkeden 150 konuşmacının katıldığı seminer, atölye ve laboratuvar çalışmaları, ziyaretçilerden büyük ilgi gördü. Beş gün boyunca, müzelerde sanal ve zenginleştirilmiş içerik kullanımından dijital sanat pazarında telif haklarına uzanan geniş bir yelpazede tartışılan konuların çeşitliliği, gelecekte, dijitalde kültürel içerik alanında karşılaşacağımız zorlukları ve fırsatları gözler önüne serdi.

Bu yılın ilklerinden biri de, “Kitap Gecesi-Booknight” etkinliği idi. Frankfurt merkez istasyonu çevresinde yer alan sekiz kulüp, bar ve lokantada müşterilere özel okuma performanslarının yanı sıra, geleneksel Flaman yemekleri sunuldu.

20 Ekim’de gerçekleştirilen “Bir Kitap Bir Film Bir Oyundur” adlı yayıncılık, film ve oyun endüstrisi buluşmasında, Hollandalı yazar Dimitri Verhulst, “Tek yapmanız gereken, kendinize yeterince kötü bir yönetmen bulmak; o zaman herkes kitabınızın çok daha iyi olduğunu söyleyecektir,” cümlesiyle, kitapları filme çekilmek istenen yazarların içine düştüğü büyük çelişkiyi gözler önüne sererken, kendisini dinleyenleri de gülümsetti. Buluşmanın odak konusu, türler arası uyarlamaydı. 17 farklı ülkeden 180 ajans, telif yöneticisi, yayıncı ve oyun uzmanı, izledikleri sunumlar, paneller ve vaka çalışmalarında, yeni iş olanakları, uyarlama sürecinin gizli tuzakları ve başarı faktörleri üzerinde tartıştılar.

2016’nın ödülleri

Bu yıl Frankfurt Kitap Fuarı tarafından verilen “En İyi Uluslararası Edebiyat Uyarlaması Film” ödülünü ise, Austin Wright’in Tony & Susan kitabından uyarlanan korku filmi “Nocturnal Animals” ile Amerikalı yönetmen Tom Ford kazandı. Bu yıl ayrıca, “Çocuk ve Genç Yetişkin Filmleri” dalında da ilk kez ödül verildi. Gilles Paris’in Autobiographie d’une Courgette adlı gençlik romanından Claude Barras tarafından sinemaya uyarlanan “Ma Vie De Courgette” (My Life As a Courgette) bu ilk ödülü alan film oldu.

Geçtiğimiz yıl anons edilen Küresel İllüstrasyon Ödülü’nün ilk sahipleri de, bu yıl fuarda ödüllerini aldılar. Beş farklı kategoride iki mükemmeliyet ödülü ile bir altın ödüle değer görülen isimler şunlar oldu: Kapak tasarımı dalında, Jui-Che Wu (Taipai, Çin) ve Britta Teckentrup (Almanya), Altın Ödül Jacques Maes ve Lise Braekers (Belçika); bilimsel illüstrasyon dalında, Jonas Lauströer (Almanya) ve Annabelle Buxton (Fransa), Altın Ödül Kunal Kundu (Hindistan); çocuk kitapları illüstrasyonu dalında, Katharina Grossmann-Hensel (Almanya) ve JooHee Yoon (ABD), Altın Ödül Tobias Krejtschi (Almanya); editöryal illüstrasyon dalında, Caroline Gamon (Fransa) ve Xuan Zhang (Çin), Altın Ödül Véronique Joffer (Fransa); tematik illüstrasyon dalında, Pascale Moutte-Baur (Belçika) ve Mareike Engelke (Almanya), Altın Ödül Tobias Krejtschi (Almanya).

Yalnızca profesyonel ziyaretçilere ayrılan hafta içi günlerde, fuarı geçen yıla göre %1.3 artışla toplam 142.300 kişi ziyaret etti. Cumartesi ve pazar günleri halka da açık olan fuar, bu yılı toplam 277.000 ziyaretçiyle kapattı. Önümüzdeki yıl 11-15 Ekim tarihleri arasında gerçekleşecek olan 69. Frankfurt Kitap Fuarı’nın onur konuğu Fransa olacak.