Yüz Yıllık Cumhuriyet Sevincimiz

Çağdaş şiirimizin en önemli isimlerinden, şair, yazar Haydar Ergülen, her döneme etki eden aydın sanatçı bakışıyla, Cumhuriyet’in 100 yılına 100 sevinçli cümle armağan ediyor.

1. Cumhuriyet sizi böyle kadınlı erkekli bir arada gördüğü için çok sevinçli!
2. Birinci yüzyılında cumhuriyetin varlığı bizi çok sevindirdi, üzdüğü de oldu, ama üzdüğünden çok sevindirdi. Şimdi ikinci yüzyılında sıra bizde, ne sırası mı, cumhuriyeti sevindirme sırası elbette!
3. Cumhuriyeti sevindirmek de cumhuriyetle sevinmek kadar kolay ve doğal. Bunun için “fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür” bireyler olmak yeterli.
4. yüzyıl büyük devrimler yüzyılı oldu. Önce 1917 Ekim Devrimi, sonra 1923 Cumhuriyet Devrimi, Çin Köylü Devrimi, Küba Devrimi. Cumhuriyet bize devrim sevincini yaşattı.
5. Devrimleri ancak romantikler yapar, cumhuriyeti de romantikler kurar, romantikler, yani hülyalılar! Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusunun, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bu denli çok sevilmesinin nedenlerinden biri de romantik ve hülyalı oluşudur.
6. Cumhuriyeti düşünmek de sevinçtir, Atatürk’ü düşünmek de. Düşüncesizler bunu bilmedikleri için bu kadar mutsuzlar!
7. İlhan Berk’in dizesindeki şu sevince bakın: “Cumhuriyetin ilk günleri gibiydi yüzün”.
8. Keşke 100 yıl sonra da bu dizenin aydınlığı, temizliği ve ışığıyla, onun ilk günleri gibi sevinçli olabilseydik!
9. Nâzım Hikmet’in Kuvay-ı Milliye Destanı’nda, hani Paşa’yı “sarışın bir kurda” benzettiği o müthiş destanda “dağlarda tek tek ateşler yanıyordu” dizesindeki sevinçle ürperiyoruz hâlâ!
10. Coğrafyanın kader olmadığını göstermek için verdi kısacık ömrünü kurtuluşa! Rumeli’si, Anadolu’su ve Mezopotamya’sıyla bu yurt, Ortadoğu’ya komşu olsa da Ortadoğulu olmasın istedi Gazi. Yüzünü hep aydınlığa, çağdaşlığa çevirdi, son yıllara dek hayli sevindik, Yahya Kemal’in “Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik” dizesindeki çocuklar gibi şendik. Çocuklarımızın da yine yeniden şen olacağına, sevineceğine inanıyoruz, çünkü “bu memlekette de bir gün sabah olacak”tır yeniden!
11. Cumhuriyet sevinci tam da “Gerçekçi ol, imkânsızı iste!” sözünün gerçekleşmiş halidir.
12. Stefan Zweig’ın Yıldızın Parladığı Anlar kitabında karşılığını bulan anlardan biri olarak, yıldızlı bir sevinçtir cumhuriyet.
13. Cumhuriyet en çok da bir “kadın devrimi” olmanın sevincidir.
14. Cumhuriyet, ülkenin kurucusunun, o ülkenin en centilmen insanı olmasının sevincidir.
15. Cumhuriyet, ülkenin en ünlü halk ozanının, gözlerinin olmasa da gönlünün açılmasının sevincidir.
16. Cumhuriyet tam da 100. yılında ulusal kadın voleybol takımının ona şampiyonlukla teşekkür etmesinin sevincidir, olmasaydı olmazlardı çünkü!
17. Cumhuriyet bir yaz sevinci olarak, yaz denizlerine kadınlı erkekli dalmanın sevincidir.
18. Cumhuriyet karatahtaya yazılan ilk hecenin Türkçe sevincidir.
19. Cumhuriyet “Çok şükür çok şükür bugünleri de gördük,” demenin yüz yıldır sevincidir.
20. Cumhuriyet, yolu geleceğe açık, yüreği sevgiye açık, saçları özgürlüğe açık genç kızların taze sevincidir.
21. Cumhuriyet bale yapan mini mini hanımların el ele tutuşmuş sevincidir.
22. Cumhuriyet, ülkenin kurucusunu yitirdiği 10 Kasım 1938’den bu yana, tam 85 yıldır her 10 Kasım sabahı saat 9’u 5 geçe saygıyla ayağa kalkmak ve o büyük devrimciyi özlemle anmaktır.
23. Cumhuriyet eşitliğin sevincidir, sevinci de eşit paylaşmaktır.
24. Cumhuriyet, kadını yoksayan, ikinci sınıf sayan toplumların ne yazık ki bilmediği, duymadığı bir neş’enin sevincidir.
25. Cumhuriyet, düğününde babasıyla dans eden bir genç kızın sevincidir.
26. Cumhuriyet “Benzemez kimse sana” şarkısına gözleri parlayarak katılmanın sevincidir.
27. Cumhuriyet ilk öpüşmenin unutulmaz sevincidir.
28. Cumhuriyet ilk kitabını imzalayan genç yazarın sevincidir.
29. Cumhuriyet üniversitede okumak için büyük kente gelen genç kızların, delikanlıların özgürlük sevincidir.
30. Cumhuriyet “kimsesizlerin kimsesi” olmanın sevincidir.
31. Cumhuriyet her çocuğun Ata’sını görmeye Anıtkabir’e gitmesinin sevincidir.
32. Cumhuriyet dünyanın en güzel kentlerinden birinin denizlerinde yol alan vapurlarda olmanın mavi sevincidir.
33. Cumhuriyet “İzmir’in dağlarında çiçekler” açmasının sevincidir.
34. Cumhuriyet “Sarı saçlım mavi gözlüm nerdesin?” özleminin sevincidir.
35. Cumhuriyet, adını taşıyan meyhanede iki kadeh parlatmanın sevincidir.
36. Cumhuriyet, Cumhuriyet Bayramları’nda iki dirhem bir çekirdek giyinip kutlamaya gitmenin sevincidir.
37. Cumhuriyet, cumhuriyetin yanlışlarını, eksiklerini özgürce tartışma sevincidir.
38. Cumhuriyet, aydınlanma sevincidir.
39. Cumhuriyet, kızlı oğlanlı köy çocuklarının, onlara hem bilgi hem beceri kazandıran Köy Enstitüleri’nde yetişmesinin sevincidir.
40. Cumhuriyet, zeybek oynamayı erkek tekelinden kurtarıp, kadını da katmanın ve adını “Tarcan Zeybeği” koymanın sevincidir.
41. Cumhuriyet, bir zamanlar Bomonti bahçelerinde ailece bira içmenin sevincidir.
42. Cumhuriyet, kadın pilotun anonsunu duyunca daha güvenli yolculuk yapacağını hissetmenin sevincidir.
43. Cumhuriyet kadın şairlerin, erkek şairlerden daha iyi şiir yazmasının sevincidir.
44. Cumhuriyet, dinin asla devlet işlerine karıştırılmamasının ve “Türkiye laiktir, laik kalacak!” demenin sevincidir.
45. Cumhuriyet İdil Biret’i, Suna Kan’ı, Fazıl Say’ı yetiştirmenin sevincidir.
46. Cumhuriyet, Yaşar Kemal’in destansı sevincidir.
47. Cumhuriyet, Orhan Pamuk’un Türkçe’yi bir edebiyat dili olarak dünyaya tanıtmasının güzel sevincidir.
48. “Cumhuriyet sevinci, insanın kendisine yakışanı giymesidir.” Düzgün
49. “Cumhuriyet ‘Annemin aldığı kırmızı rugan ayakkabılarım ve içinde dantelli beyaz çoraplarımla ilk kez dışarı çıkıyor olmanın kız çocuksu heyecanıdır.’” Tuğçe
50. “Cumhuriyet başının göğe bakmasının sevincidir.” Şükran
51. “Cumhuriyet nefes alıp vermek kadar kıymetli ve anlamlı bir sevinç.” Kıymet
52. “Cumhuriyet sevinci, bir cumhuriyet kadını olarak, cumhuriyetin bu topraklara kazandırdığı bütün değerlerin yaşatıldığını ve yaşatılacağını iliklerine kadar hissetmektir.” Hülya
53. “Cumhuriyet sevinci, göklere yazılmış bir destanın aydınlık yüzünü gururla okşamaktır.” Ecem Fulya
54. “Evlatlarımızın geleceğe umutla bakması, yitirdiklerimizin toprağa huzurla kavuşmasıdır cumhuriyet sevinci.” Mehtap
55. “Bağımsızlığın ilk adımının, hayalinin peşinden koşmak olduğunu hissetmektir cumhuriyet sevinci.” Muhammet
56. “Sevgilinin aşkına karşılık vermesidir cumhuriyet sevinci.” Hilal
57. “Umut ekilen toprağı kucaklayan güneştir cumhuriyet sevinci.” Sema
58. “Cumhuriyet sevinci, insanın kendi kaderine terk edilmemesi demek.” Esin
59. “Cumhuriyet, özgürlüğü için bedel ödemiş bu milletin şölenidir.” Gönül/Sevda
60. “Hür doğdum hür yaşarım / kime ne kime ne / köle miyim sana ben / sana ne sana ne?” şarkısını söylemenin sevincidir cumhuriyet.
61. Bir köylü çocuğunun, devletin okullarında parasız okuyup önce mühendis, ardından başbakan ve cumhurbaşkanı olup, kendine yakıştırdığı Çoban Sülü lakabıyla gurur duymasıdır cumhuriyet.
62. Defterine kırık dökük harflerle “Ali, Ayşe’yi seviyo!” yazan Ali’nin sevincidir cumhuriyet.
63. Yazlıklarda, sitelerde yaşanan ilk yaz aşklarıdır cumhuriyet.
64. Kasaba meydanındaki Atatürk’ün önünden geçerken, onun sana gülümsediğini hissetmektir cumhuriyet.
65. Başöğretmenin Atatürk olduğunu hiç unutmadan, önünden her geçişte durup selam vermenin çocuk sevincidir cumhuriyet.
66. Uzak kasabalara, dağ köylerine atanan gencecik öğretmen kızların, kendilerini Çalıkuşu gibi hissetmesidir cumhuriyet.
67. Aziz Sancar’la Nobel, Nuri Bilge Ceylan’la Altın Aslan, Semih Kaplanoğlu’yla Altın Ayı kazanmanın sevincidir cumhuriyet.
68. Kadınların toplum içinde yüksek sesle gülmesinin ayıp olduğunu söyleyen gericilere inat, ağız dolusu kahkahayla gülmenin sevincidir cumhuriyet.
69. “Gök yakut bulutun karnında / ebemkuşağı direnişidir,” cumhuriyet sevinci. Dilek
70. Ülkenin bağımsızlığını her şeyin üstünde gören iki şairi, Mehmet Âkif Ersoy ve Tevfik Fikret’i farklılıklarıyla sevmek, saygıyla anmaktır cumhuriyet.
71. Mehmet Âkif Ersoy’un bağımsızlığa ve özgürlüğe armağan ettiği “İstiklal Marşı”mızda, “Ben ezelden beridir hür doğdum hür yaşarım / hangi çılgın bana zincir vuracakmış şaşarım,” dizelerini hiç unutmamak ve “kadının yeri evidir” diyen zihniyetin yüzüne çarpmaktır cumhuriyet.
72. Dünyanın sadece insanlara değil, hayvanlara da ait olduğunu bilmenin sevincidir cumhuriyet. Kedilere, köpeklere, kuşlara bir parça yiyeceği, bir kap suyu çok görmemektir.
73. Halide Edip Adıvar’ın, nam-ı diğer Halide Çavuş’un, bu ülkenin kadın yazarlarının direniş öncüsü olduğunu bilmenin ve kadınlara bu cesaretin ondan geldiğini anlamanın sevincidir cumhuriyet.
74. Leyla Erbil, Adalet Ağaoğlu, Tomris Uyar, Füruzan, Sevgi Soysal, Tezer Özlü, Pınar Kür, Ayşe Kulin, İnci Aral, Ayla Kutlu, Erendiz Atasü, Buket Uzuner, Latife Tekin ve daha pek çok kadın yazarın varlığından onur duymaktır cumhuriyet.
75. 62 yıllık ömrünün 22,5 yılını hapishanelerde geçirmesine karşın “Memleketimi seviyorum, hapishanelerinde yattım” diyen Nâzım Hikmet gibi bir şairimiz olmasının sevincidir cumhuriyet.
76. Ahmet Hamdi Tanpınar, Abdülhak Şinasi Hisar, Sait Faik, Sabahattin Ali, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Peyami Safa, Aziz Nesin, Tarık Buğra, Fakir Baykurt, Oğuz Atay, Bilge Karasu, Vüs’at O. Bener gibi dünya yazarlarını Türkçe okuyabilmenin sevincidir cumhuriyet.
77. Daha 1940’larda irticaya dikkat çeken ve “Tehlikenin farkında mısınız?” diye uyaran Orhan Veli gibi “Garip” bir şairimiz olmasının uzun sevincidir cumhuriyet.
78. Türkmen ulusu Yunus Emre’nin izinde ve Türkçe’sinin güzelliğinde şiir yazmaya özenmektir cumhuriyet.
79. Yahya Kemal, Ahmet Hâşim, Nâzım Hikmet, Necip Fazıl, Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Oktay Rifat, Ahmed Arif, Rıfat Ilgaz, İlhan Berk, Cahit Külebi, Ece Ayhan, Dağlarca, Can Yücel, Gülten Akın, Behçet Necatigil, Asaf Halet Çelebi, Metin Eloğlu, Özdemir Asaf, Sennur Sezer, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Sezai Karakoç, Edip Cansever, Ülkü Tamer, Ceyhun Atuf Kansu, Hasan Hüseyin, Cahit Zarifoğlu, Metin Altıok, Arkadaş Z. Özger, Sina Akyol, Nilgün Marmara, Didem Madak, Ahmet Erhan, Behçet Aysan, küçük İskender, Ataol Behramoğlu, Ergin Günçe’yi Türkçe okumanın sevincidir cumhuriyet.
80. İlhan Berk’in “Elma kokan bir Türkçeyle konuştuğun içindi” dizesini sevinçle parlatıp teşekkür etmektir cumhuriyet.
81. Çoksesli, çokrenkli bir toplum yaratma düşü için çabalama sevincidir cumhuriyet.
82. Can Yücel’in demesiyle Rengahenk bir ülkenin gökkuşağı sevincidir cumhuriyet: Mavidir, kırmızıdır, turuncudur, yeşildir, mordur, sarıdır, eflatundur, beyazdır…
83. Ege’deyken Anadolu’yu, Anadolu’da Rumeli’yi, Rumeli’de Akdeniz’i, Akdeniz’de Güneydoğu’yu, Güneydoğu’da Karadeniz’i özlemektir cumhuriyet.
84. Kimsenin milliyetinden, dilinden, dininden, mezhebinden, renginden, cinsiyetinden ötürü ötekileştirilmemesinin adıdır cumhuriyet.
85. Ormanlarını, zeytinliklerini, sularını, ağaçlarını, meralarını, bağlarını, bahçelerini, ovalarını, yaylalarını korumak için öne atılan köylü kadınların direnişidir cumhuriyet.
86. Her köşesinden bambaşka şarkılar, türküler duyulan, semaların, semahların dönüldüğü, horon tepildiği, kadın erkek el ele, gönül gönüle, omuz omuza halayların çekildiği bir şölen sevincidir cumhuriyet.
87. Üç yanı denizle, dört yanı iyilikle, her yanı özgürlükle çevrili bir ütopyadır cumhuriyet.
88. “Güneş ufuktan şimdi doğar” demeden, güneş daha doğmadan, güneş gibi doğandır cumhuriyet.
89. Yasaklanan festivallere, dinletilere inat hep bir ağızdan söylenen bir itiraz şarkısıdır cumhuriyet.
90. Türkiye’yi bir Ortadoğu ülkesine dönüştürmek, yurttaşlık bilincinin yerine kulluğu getirmek, cumhuriyeti dinsel bir yönetime çevirmek isteyenlere biat etmemek, boyun eğmemektir cumhuriyet.
91. Hep oğlanlar kızlara mı söyleyecek, kızların da oğlanlara “seni seviyorum” demesidir cumhuriyet.
92. İkinci yüzyılında tam demokrasiyle, özgürlüklerle, devrimci ve halkçı bir buluşmaya hazırlanmaktır cumhuriyet.
93. Her sabah otobüs şoförünü, tanıdığın tanımadığın herkesi, hayvanları, ağaçları, yeryüzünü “günaydın” diye selamlamanın sevincidir cumhuriyet.
94. Cumhuriyet şeker fabrikalarıdır, Sümerbank’tır, Beykoz Kundura Fabrikası’dır, Paşabahçe fabrikalarıdır.
95. Cumhuriyet 23 Nisan’dır, 19 Mayıs’tır, 30 Ağustos’tur, 29 Ekim’dir; cumhuriyet, bir bayram sevincidir.
96. Cumhuriyet eleştiridir, özeleştiridir, “Ben yanmasam sen yanmasan biz yanmasak / nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa,”
97. Cumhuriyet, tüm yurttaşların farklılıklarıyla, özgünlükleriyle, barış içinde, özgürce bir arada yaşamasının sevincidir.
98. Değerlerini, erdemlerini en az 10 kuşaktır paylaşan yurttaşların özgüvenidir cumhuriyet.
99. Cumhuriyet, “Bugün benim doğum günüm!” demektir. Cumhuriyette doğdu, cumhuriyette yaşadı denilsin sevincidir.
100. Cumhuriyet, Nâzım Hikmet’in “Davet”idir.

                              Dörtnala gelip Uzak Asya’da
                              Akdeniz’e bir kısrak başı gibi uzanan
                                                                   bu memleket, bizim.

                              Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak
                              ve ipek bir halıya benziyen toprak,
                                                                  bu cehennem, bu cennet bizim.

                              Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın,
                              yok edin insanın insana kulluğunu,
                                                                    bu dâvet bizim….

                              Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür
                              ve bir orman gibi kardeşçesine,
                                                                    bu hasret bizim…