Dönüşüm için cesaretle çalışmaya davet…
Günışığı Kitaplığı Genel Yayın Yönetmeni, Türkiye Yayıncılar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi, yazar Mine Soysal, gelenekselleşen yayıncılık konferansının 12. yılındaki “iklim krizi” vurgusunu açıklıyor, sektörümüzün tarihsel sorumluluğunun altını çiziyor.
Karanlık aydınlığa, kötülük iyiliğe gebedir. Tıpkı can yakan felaketlerin yeni bilimsel çözümlere, toplumsal uyanışlara, dayanışmaya neden olması gibi.
İnsanlık belleğimiz, sadece son 100 yıl içinde Dünya “evimizin” geçirdiği büyük değişimin ve küresel ısınmanın ürkünç sonuçlarıyla çoktan doldu taştı. Kuraklık, taşkınlar, yangınlar, buzulların erimesi, türü tükenen binlerce canlı, tarım alanlarının yok olması, okyanuslardaki kirlenme, küresel salgınlar, kaynakların bilinçsizce imhası… Gezegenin yüz binlerce yıldır bize sunduğu muhteşem yaşam koşullarını umursamadık, bozduk, tükettik. Uzmanlar, hemen harekete geçmezsek yakın gelecekte yaşanacaklar için distopik kurgulara yakışan cümleler kuruyor.
Kitap dünyamızda işler iyi gitmiyor!
Kitap dünyamızda da işler iyi gitmiyor; felaket biriktirmede hiç fena değiliz. Sadece bir yıl içinde dışa bağımlı hammadde ve baskı maliyetlerindeki akıl almaz artış %300’lere yaklaştı. Etiket fiyatları çaresizce yükselirken okurun alım gücü düştü; kitap satışları azaldı. 2022 Ekim ayı bandrol sayısına bakın: Ekim ayında ülkemizde üretilen 28,3 milyon adet kitap, 2014’ten bu yana Ekim aylarında kaydedilen en düşük veri.
Yayınevleri yayın programlarını sürekli eksiltiyor, yeni kitap baskılarını erteliyor. Kitaplarının tekrar baskısını bekleyip duran, kalbi kırık yazarların sayısı arttı. Başvuru dosyası kabul etmeyen yayınevleri, yazar adaylarının suratına kapılarını kapattı. Ödemeler aksıyor; çevirmen, editör gibi bağımsız çalışan hak sahipleri mağdur oluyor, yokluk çekiyorlar.
Siyasi ve ekonomik iklimimizdeki karanlık dönem de sürüyor… Nefret söylemi, linç girişimleri ortalığı ateşe verme gayretinde. Tüm dünyada şahlanan faşizm ve bağnazlık, sansürü meşrulaştırıyor; yazarları, gazetecileri öldürmeye kadar varan bir akıl yitimi yaşanıyor.
Cumhuriyet’in en temel kazanımlarından olan laiklik, eşitlik, kadın hakları tümden imha edilmek isteniyor. Asılsız nedenlerle kitaplar poşete sokuluyor; yazarlar, yayıncılar, karikatüristler, çevirmenler yargılanıyor. Bazı kitap fuarlarında yayınevlerinin katılımı, kitaplarının satışı engelleniyor. Kültür ve sanat dünyamız sinsice gasp ediliyor; anadilde yayınlar, şarkılar, türküler yasaklanıyor; festivaller, konserler iptal ediliyor.
Evet, Dünya’da da ülkede de ortalık toz duman belki, ama biz yayıncıyız, yazarız! Bizler çok uzakta da olsa, henüz cılız da olsa en küçük ışığı seçer, ona doğru yürür, illa ki gün ışığına kavuşuruz! Binlerce yıldır boşa anlatılmadı insanlığın öyküleri!
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Yayıncılar Sözleşmesi
Günışığı Kitaplığı olarak, biz de bu güce güvendik. 12. yılına erişen yıllık yayıncılık konferansımız, Zeynep Cemali Edebiyat Günü’nü iyiliğin hanesinde parlayan bir temada kurguladık. Yaşamak ve yaşatmak için sorumluluklarımızı öğrenmeye, korku ve çaresizlik içinde boş vermek yerine, dönüşüm için cesaretle çalışmaya davet yaratmak istedik. Bin bir dertle bunalan yayıncılığımızın dikkatini, Dünya’nın ortak acil gündemi olan “iklim krizi”ne çekmek istedik.
Bilmediğimiz sulara yelken açacaktık. Rehberimiz, iklim değişikliği uzmanı Naz Beykan konferansın küratörlüğünü üstlendi. Destekçilerimiz Türkiye Yayıncılar Birliği’ne, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP Türkiye’ye ve İklim Araştırmaları Derneği’ne sundukları büyük destek için teşekkür ederiz.
Evet, Dünya’da da ülkede de ortalık toz duman belki, ama biz yayıncıyız, yazarız! Bizler çok uzakta da olsa, henüz cılız da olsa en küçük ışığı seçer, ona doğru yürür, illa ki gün ışığına kavuşuruz! Binlerce yıldır boşa anlatılmadı insanlığın öyküleri!
Günışığı Kitaplığı, bu tematik konferansı düzenlemekle kalmadı; aynı amaçla başka adımlar da attı. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) Yayıncılar Sözleşmesi’ni imzalamak için ülkemizden başvuran ilk yayınevi olduk. Birleşmiş Milletler’le Uluslararası Yayıncılar Birliği – IPA’nın işbirliğiyle hazırlanan sözleşme, 2030 yılına kadar Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşmayı hızlandırmak için, yayıncıların, meslek örgütlerinin ve sektörle ilgili diğer iş kollarının taahhüt edebileceği 10 eylem noktası içeriyor. Yayıncılara net hedefler belirleyerek harekete geçme fırsatı veriyor.
Biz yine bu sözleşmede sıralanan 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’ndan birini seçtik. İmzacısı olduğumuz 13. Amaç: “İklim Eylemi”! Yayınevimiz, öncelikle bu konuya odaklanacağını, diğer amaçlar için de zamanı geldikçe harekete geçeceğini taahhüt etti.
Öte yandan, yayınevimizin sera gazı envanteri ve azaltım yol planı çalışmalarına da başladık. İş ortağımız GTE Karbon’la uzun soluklu bir işbirliği için el sıkıştık.
Biz hep birlikte bunu yapabiliriz!
Biz başladık, ama yetmez! Tüm yayınevlerimizi, tüm paydaş iş kollarımızı bu evrensel sorumluluğu hissetmeye ve katılmaya davet ediyoruz. Yayıncılık konferansında, ekran başında buluşan yüzlerce katılımcı, bunu başarabileceğimizi gösteriyor bize. Sürdürülebilir, gerçek bir dayanışma yaratabiliriz.
Bilenler nicedir söylüyor: İklim krizi öyle bir musibet ki hiçbir kurum, hiçbir kişi tek başına etkili ve yeterli olamayacak. Ticari hırsları, görüş ayrılıklarını, zihinlere ekilen türlü ayrımcılığı bir kenara bırakıp, ailelerimizin, çocuklarımızın, işlerimizin sağlıklı geleceği için el ele tutuşabiliriz.
Bizler kitap dünyasının emekçileriyiz. Bizim işimiz; en güncel, en doğru bilgiyi de, en naif duyguları, en imkânsız hayalleri, en güçlü umutları da anlatmak, aktarmak, yaymak… Biz istersek kitaplarımız, insandan insana, toplumdan topluma akarak bu yorgun Dünya’yı iyileştiren, güzelleştiren şifalı kaynaklara dönüşebilir. Biz hep birlikte bunu yapabiliriz!
